W głąb króliczej nory

Wracamy do cyklu "Disney vs inne adaptacje", gdzie porównuję bajki Disneya z pierwowzorem książkowym i innymi adaptacjami znanej historii. Na warsztat brałam już Aladyna i Opowieść wigilijną. Dziś przechodzę do bajki, która stała się inspiracją dla wielu artystów. Od razu zaznaczę, że nie jestem w stanie przedstawić wszystkiego. 

Alicja w Krainie Czarów (1951)

Zacznę więc od animacji Disneya. Na pewno bardzo wpłynęła na postrzeganie Alicji. Kiedy o niej wspominamy, od razu staje nam przed oczami obraz małej blondyneczki w niebieskiej sukience z fartuszkiem. Sławę zdobył też bardzo charakterystyczny koci uśmiech. 

O czym opowiada historia, chyba każdy wie. Mała dziewczyna znudzona nauką podąża za białym królikiem prosto do jego nory. W ten sposób trafia do zaczarowanego świata, gdzie nic nie jest normalne. Spotyka wiele postaci, a każda okazuje się bardziej szalona od drugiej. Bohaterka próbuje wrócić do domu. Niestety nie wie, którędy powinna iść, a na jej drodze pojawiają się śmiertelne niebezpieczeństwa. 

Jak na starsze dzieła Disneya przystało będzie trochę mrocznie, jest napięcie, niektóre piosenki są smutniejsze i nostalgiczne. Pamiętam, że sama jako dziecko bałam się złej Królowej Kier, a jednak bajkę uwielbiałam.

 

"Przygody Alicji w Krainie Czarów" i "O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra" Carroll Lewis 

Jak się ma to dzieło do oryginału, czyli książki Charlesa Dodgsona znanego pod pseudonimem Lewis Carroll? Tu trzeba sięgnąć po dwie części. W książkowej wersji Alicja do Krainy Czarów trafia dwa razy. Na dodatek jest to zupełnie inna Kraina Czarów, a dziewczynka zupełnie nie pamięta poprzedniej przygody. 

Skoro pierwsza okazała się snem, a sny zwłaszcza te dziecięce szybko się zapomina, możliwe, że tu jest wyjaśnienie. W każdym razie pierwszą i drugą część można czytać jak dwie zupełnie odrębne historie. Nie znajdziemy żadnego powiązania poza postacią głównej bohaterki. 

W pierwszej części tak jak w animacji dziewczynka podąża za królikiem. W drugiej natomiast wchodzi do Krainy Czarów przez lustro. Animacja Disneya zapożyczyła część postaci z drugiej części takich jak: Tweedledum i Tweedledee czy gadające kwiaty. Za to część innych  również z pierwszej została wycięta. 

Jeszcze parę słów o samych książkach. Jeśli chodzi o fabułę, można by się zastanawiać, dlaczego Alicja zyskała taką popularność. Tam absurd goni absurd. Postacie nie trzymają się kupy, bo tak ma być. Obrazujemy świat snu, a jednak tego typu historię można wymyślać na poczekaniu, dając się ponieść nieco chorej czasem wyobraźni. Właściwie tak ta historia powstawała. Autor opowiadał ją córce znajomego, pływając z nią łodzią. Jednak dopiero spisując, włożył w nią dużo pracy. Najciekawszy w całej historii jest jej język a właściwie zabawa tym językiem. Gry słowne, przekształcenia, nowe słowa, nowe wierszyki. Podziwiam tu nie tylko autora, ale także każdego tłumacza, który podjął się przełożenia Alicji. 

Fabuła natomiast nadal pozostaje tylko zabawą absurdem, choć wiele osób doszukuje się w niej symboliki. Niektórzy widzą tu opowieść o chorobie psychicznej, narkotykach (zjedz mnie, wypij mnie), podteksty erotyczne. Cóż wychodzi co komu w głowie siedzi. Może jest tu ukryty motyw nabijania się z poważnego świata dorosłych, może autor tworzył parodię znanych mu osób. Możemy się sami doszukiwać.

Alicja w Krainie Czarów (1903)

Zaczynamy zabawę. Tak na wstępie powiem, że obejrzenie tylu filmów z Alicją to piękne przejście przez historię rozwoju kina. 

Najstarsza, jaką znalazłam wersja. Trwa niecałe 9 min. Czarno-biała, niema, efekty specjalne przez zbliżenie i oddalenie kamery, przebrani aktorzy, dużo napisów wyjaśniających część fabuły. Czy polecam? Ha dobre pytanie, ciekawym jak wyglądała fantastyka w filmie ponad 100 lat temu na pewno ;).

 

Przygody Alicji w Krainie Czarów (1910) 

7 lat później mamy również czarno-biały niemy film, ale spotkamy tu już bardziej żywą grę aktorską. Sympatyczną Alicję i lepiej, a przede wszystkim płynniej przestawioną fabułę. Nadal nie jest to coś, co w tych czasach obejrzymy z zapartym tchem, ale widać progres :D. 

 

Alicja w Krainie Czarów (1915)

Nadal nie mamy głosu ani kolorów jednak film trochę dłuższy, więcej szczegółów, postaci, ciekawsze kostiumy. 

 

Alicja w Krainie Czarów (1931)

W końcu pierwszy film z głosem. Na dodatek trwający 53 min już sam ten fakt sprawia, że zasługuje na uwagę. Alicja taka żywsza pewna siebie, dialogi wzorowane na książce. Pominięty został fragment ze zmniejszaniem się, gdzie w poprzednich filmach właśnie ta scena zajmowała najwięcej czasu. Oczywiście film nadal czarno-biały. 

 

 Alicja w Krainie Czarów (1933)

 Kolejny czarno-biały godzinny film łączący tym razem pierwszą i drugą część. Alicja wchodzi do Krainy Czarów przez lustro. Spotyka zarówno postacie z pierwszej, jak i drugiej części. Praktycznie większość z nich została przedstawiona. Trochę mnie irytował piskliwy głos bohaterki, ale koncepcja ciekawa. Pojawia się też pierwszy raz forma animacji — przy opowieści o ostrygach. 

 

Alicja w Krainie Czarów (1949)

Ta wersja jest bardzo ciekawa. Po pierwsze, dlatego że nawiązuje do historii powstania książki. Dowiemy się co nieco o autorze, który to opowiada historię Alicji trzem dziewczynkom. 

Po drugie w tym filmie zamiast przebranych aktorów zostały wykorzystane lalki w animacji poklatkowej. Pojawiły się też kolory :)

 

Alicja w Krainie Czarów (1955)

Kolejny czarno-biały film łączący pierwszą i drugą część. Alicja spotyka białego królika w domu i podążając za nim, przechodzi przez lustro. Mamy trochę piosenek, kostiumy, postacie z obydwu części, bardzo moim zdaniem creepy kota z Cheshire xD. 

 

Alicja w Krainie Czarów (1966)

Bardzo nietypowa wersja Alicji w Krainie Czarów. Czarno-biały film budujący atmosferę tajemniczości. Nie mamy kostiumów, zamiast zwierząt są po prostu ludzkie postacie odgrywające jednak swoje role. Muzyka, szepty, wszystko buduje odpowiednią atmosferę, ale najciekawsza w tym wszystkim jest Alicja, która praktycznie nie gra. Snuje się od sceny do sceny, bez emocji czy zmiany wyrazu twarzy. 

Niskobudżetowy film, czy artystyczna wizja reżysera? Raczej to drugie, ale co tam do cholery robił kąpiący się w wannie facet? :D. 

Przygody Alicji w Krainie Czarów (1972)

W końcu coś  z polskim lektorem. Niestety mój angielski słaby i trochę się męczyłam przy poprzednich (z drugiej strony takie proste filmy to dobry sposób na podszkolenie się). Co prawda lektor  trochę psuje piękne piosenki i rymowanki, które tu znajdziemy. Tym razem bowiem mamy do czynienia z musicalem. Dobrze odegrana postać Alicji, ludzie przebrani za zwierzęta. 

Znów zaczynamy od postaci autora. Prawdziwa Alicja zasypia podczas słuchania. Fajny pomysł na połączenie zdarzeń prawdziwych z książką :).  Motywy głównie z pierwszej części, ale pojawia się również coś z drugiej. 

 

  

Przygody Alicji w Krainie Czarów (1981)

Bardzo prosta dziecięca animacja. Akcja szybko się dzieje, trochę pomieszana kolejność z książek. Na tę wersję trafiłam zupełnie przez przypadek :).

Alicja w Krainie Czarów (1981) i Alicja po drugiej stronie lustra (1982)

Radziecka animacja typowa dla dzieci, fajnie przedstawione pełne absurdu rozmyślania Alicji. Jak na mini serial jednak mało pokazali. Specyficzna kreska, nawet ładna. 

Druga część jednak bardziej mi się podobała i przedstawiła więcej szczegółów.   

Children's Theatre Company: Alice in Wonderland (1982)

Teatralna wersja, w której strasznie drażniła mnie krzykliwa postać Alicji. Na plus zasługują jednak kostiumy, ciekawe połączenie obydwu części i zakończenie sugerujące, że być może wszystko zdarzyło się naprawdę. 

 

Great Performances: Alice in Wonderland (1983)

Ta nagrana sztuka teatralna zasługuje na szczególną uwagę za kostiumy. Czarno-białe stroje są tak zrobione, że postacie przypominają rysunki. Ciekawy zabieg, któremu warto się przyjrzeć. Najbardziej jednak rozbroiła mnie postać kota z Cheshire. Nie będę zdradzać, zobaczcie sami :P.

 

Alicja w Krainie Czarów (1985) Part 1 i part 2

Dwuczęściowy musical z bardzo ładną scenerią. Jednocześnie piękna opowieść o dorastaniu i pokonywaniu własnych lęków. 

Dość zgodna z książką fabuła szczególnie pierwszej części w drugiej zmienione jest zakończenie. Za to ciekawie wykorzystany motyw potwora pojawiającego się w wierszu. W książce jest to jeden z najbardziej tajemniczych fragmentów, który stał się niezłą inspiracją dla twórców filmów.

Miłym dodatkiem są też sceny ze spotkanymi przez Alicję prawdziwymi zwierzętami. Nawet ciekawe wstawki muzyczne. Myślę, że te dwa filmy są warte obejrzenia. 

 

Alicja po drugiej stronie lustra (1987)

Uwspółcześniona Alicja w spodniach wchodzi do Krainy Czarów, gdzie spotyka błazna. Część motywów z książki, część dodanych, nowe postacie, ale fabuła ogółem całkiem przyjemna, choć  bardziej skierowana w stronę młodszych widzów. 

Alicja w Krainie Czarów 1988 

Znów bajka skierowana typowo dla dzieci. Częściowo zgodne z książką, są jednak dodatki, odstępstwa od fabuły jak np. wyścig postaci.  Młodszym widzom może się spodobać.

 

Alicja w Krainie Czarów (1995)

Jeszcze jedna propozycja dla najmłodszych. Bardzo prosta w przekazie, kilka najważniejszych momentów z książki, są sceny, których np. w bajce Disneya nie ma. 

 

Alicja w Krainie Czarów (1999)

Również całkiem ciekawy dwugodzinny film poruszający także kwestię wymagań wobec dziecka. Alicja ma zaśpiewać przed rodziną i czuje, że sobie nie poradzi. Postanawia się ukryć, żeby uniknąć występu, wtedy znajduje białego królika...

Dużo humorystycznych scen, całkiem sporo szczegółów z książki, niestety pozmienianych, nie można więc nazwać tego filmu całkiem wierną adaptacją. 

Alicja spotyka postacie z pierwszej i drugiej części, które stopniowo uczą ją pewności siebie. 

***

Na pewno zaraz zawołacie, że nie ma wszystkiego, szczególnie że brakuje Disnejowskiego filmu, który wiele osób pokochało. Spokojnie nie zapomniałam o nim. Jednak nie można go nazwać adaptacją, gdyż opowiada wydarzenia, które nastąpiły po książce. Filmów inspirowanych Alicją jest więcej, dlatego przygotuję o nich osobny post :). 

Co moim zdaniem oceniam najlepiej? 1966 było w nim coś po prostu innego, a Alicja kojarzy mi się z tą dziwnością plus bajka Disneya. 

Co jest najbardziej zbliżone do oryginału? Tu mam problem, bo początkowe filmy (prócz niemych oczywiście) brały dosłownie dialogi z książki, ale podawały mało szczegółów, potem szczegółów było więcej, ale zmienionych. Niektóre filmy czerpały z jednej części inne z obu i nie było zupełnie wiernej adaptacji albo się z nią nie spotkałam. Stawiam chyba na 1985 mimo innego zakończenia.